นักวิจัย สงขลานครินทร์ ค้นพบ “ปูแสมบกโต๊ะแดง” ปูน้ำจืดชนิดใหม่ของโลกจาก จ.นราธิวาส
นายพัน ยี่สิ้น นักวิชาการประมงชำนาญการพิเศษ นักวิจัย คณะวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี นายเรืองฤทธิ์ พรหมดำ นักวิทยาศาสตร์ประจำพิพิธภัณฑสถานธรรมชาติวิทยา ๕๐ พรรษา สยามบรมราชกุมารี มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ร่วมกับ ศ. ดร.ปีเตอร์ อึง แห่งพิพิธภัณฑ์ธรรมชาติวิทยา Lee Kong Chian มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ บรรยายลักษณะและตั้งชื่อวิทยาศาสตร์ปูน้ำจืดชนิดใหม่ของโลกว่า Geosesarma todaeng เพื่อสื่อความหมายถึงสถานที่พบปูชนิดนี้คือ บ้านโต๊ะแดง อ.สุไหงโกลก จ.นราธิวาส ซึ่งก่อนหน้านี้ปูสกุลนี้ในประเทศไทยมีรายงาน 2 ชนิด ได้แก่ปูแสมภูเขา G. krathing แห่ง จ.จันทบุรี และ G. serenei จาก จ.นครศรีธรรมราช
แสมบกโต๊ะแดง ถูกค้นพบจากระบบนิเวศป่าพรุ โดยส่วนใหญ่พบตามต้นหลุมพี พรรณไม้ป่าพรุในวงศ์ปาล์ม หากดูแบบผิวเผินจะมีลักษณะคล้ายกับปูแสมภูเขาและสมาชิกอื่นๆ ในสกุลนี้อีกหลายชนิด ที่มีลักษณะกระดองเป็นรูปสี่เหลี่ยม ด้านบนกระดองครึ่งส่วนหน้าและก้ามมีสีเหลืองหรือส้ม ส่วนครึ่งส่วนหลังและขาเดินมีสีเข้มเป็นสีดำ เทา หรือน้ำตาล ลูกตาสีดำแซมด้วยลายจุดสีเทา เมื่อจำแนกจากลักษณะภายนอกของปูที่รยางค์ข้างปากที่ไม่มีแส้บนส่วนปลาย ขาเดินเรียวยาว และอวัยวะสืบพันธุ์เพศผู้ที่เรียวยาวและส่วนปลายแบนยาว สามารถจัดเข้าไว้ในกลุ่ม G. foxi species group ซึ่งมีแหล่งอาศัยเป็นพื้นที่สูง ที่สูงกว่าระดับน้ำทะเลตั้งแต่ 700 เมตรขึ้นไป จึงนับเป็นการค้นพบสมาชิกใน species group นี้ที่อาศัยอยู่ในป่าที่ราบต่ำใกล้ระดับน้ำทะเลเป็นครั้งแรก
ลักษณะของปูแสบกโต๊ะแดงที่แตกต่างจากชนิดอื่นๆ ใน species group คือ มีกระดองที่โค้งนูนชัดเจนเมื่อมองไปทางด้านหน้าปู ส่วนท้องปล้องที่ 6 เป็นรูปสี่เหลี่ยมคางหมู และมีรายละเอียดของลักษณะอวัยวะสืบพันธุ์เพศผู้บางส่วนที่ต่างไป
ปูแสมในสกุล Geosesarma นี้เกือบทุกชนิดกลายเป็นปูบกตลอดวงจรชีวิต โดยออกลูกแบบฟักเป็นตัวปูขนาดเล็กภายในส่วนท้องของแม่ปูได้โดยไม่ต้องผ่านการใช้ชีวิตเป็นตัวอ่อนระยะแพลงก์ตอนในน้ำ ทำให้ไข่มีขนาดเม็ดที่ใหญ่ ซึ่งเป็นเช่นเดียวกับที่พบในปูน้ำจืดกลุ่มอื่นๆ อย่างวงศ์ปูป่าและปูน้ำตก และวงศ์ปูนาและปูลำห้วย ในส่วนที่แตกต่างออกไปคือปูสกุลนี้จะไม่ลอกคราบในน้ำ แต่จะลอกคราบได้บนที่แห้งเท่านั้น ซึ่งปูจะได้น้ำจากอาหารที่ประกอบด้วยสัตว์จำพวกแมลงและส่วนต่างๆ ของพืช และยังคงใช้แหล่งน้ำชั่วคราวที่พบได้ในป่าสำหรับการแลกเปลี่ยนน้ำในเหงือกสำหรับการหายใจ ซึ่งเป็นร่องรอยที่ยังคงเหลืออยู่ของการเป็นสัตว์น้ำ แต่อย่างไรก็ตาม ในปูแสมบกโต๊ะแดง ยังไม่มีการพบตัวเมียมีไข่นอกกระดอง และพฤติกรรมการลอกคราบ ว่าจะเป็นไปในรูปแบบเดียวกับปูส่วนใหญ่ของสกุลหรือไม่ ยังคงต้องมีการศึกษาสำรวจเพิ่มเติมต่อไป นอกจากนั้นในอนาคตยังอาจจะมีการสำรวจพบพื้นที่การกระจายของปูชนิดนี้เพิ่มเติมในพื้นที่อื่นๆ และยังเป็นไปได้ที่ปูสกุลเดียวกันนี้ในพื้นที่อื่นๆ ของภาคใต้ของประเทศไทยที่ยังไม่ถูกรายงาน จะเป็นชนิดที่รอการตั้งชื่อวิทยาศาสตร์อีกหลายชนิด
ข้อควรระวัง ปูสกุล Geosesarma เกือบทั้งหมดไม่พบในพื้นที่มีคูคลองใกล้จะออกสู่ทะเล และป่าชายเลน ซึ่งอาจมีผู้สับสนคิดว่าปูที่มีหน้าตาคล้ายกันในบริเวณนี้เป็นปูสกุลนี้ได้
รายงานที่ตีพิมพ์
Ng. P.K.L., P. Yeesin, and R. Promdam. 2023. A new species of vampire crab (Crustacea: Brachyura: Sesarmidae: Geosesarma) from a freshwater swamp forest in Narathiwat Province, Southern Thailand, with a note on Geosesarma serenei Ng, 1986. Tropical Natural History, 23(2023): 97–104.